Geografski posmatrano Brčko se nalazi u sjeveroistočnom dijelu Bosne i Hercegovine, tj. nalazi se na granici sa Republikom Hrvatskom i 20 km daleko od tromeđe tri države (Hrvatske, Srbije i Bosne i Hercegovine). Brčko se nalazi na desnoj obali rijeke Save i zauzima površinu od 493,3 km², što predstavlja manje od 1% ukupne površine Bosne i Hercegovine (51.129 km²). Smješteno u Posavini, područje Brčkog se nalazi u prilično niskoj riječnoj dolini koja čini dio bazena rijeka Save, Brke i Tinje. Nadmorska visina se, zavisno od terase koju formiraju rijeke, kreće od 85 m do 200 m (85%). Izuzetak su sjeverni obronci planine Majevice u južnom dijelu ovog područja sa nadmorskom visinom od 200-400 m.
Brčko je značajno čvorište ključnih prometnica u pravcima istok-zapad i sjever-jug i rijedak je multimodalni transportni čvor (ceste, plovna rijeka, željeznica) u Bosni i Hercegovini. Prostorni položaj Brčkog determinira povezanost njegovog šireg zaleđa i gravitacionog područja sa regijama u centralnoj i istočnoj Evropi. Osnovna hidrografska karakteristika Brčkog je rijeka Sava. Uz to na ovom području se nalazi i veći broj manjih rijeka, kanala i drugih vodotokova (Tinja, Brka, Lomnica, Rašljanska rijeka, Štrepačka rijeka, Zovičica i Lukavac). Izvorišta ovih vodotokova se nalaze uglavnom na području planine Majevice.
Na osnovu geografskog položaja, privrednih i drugih kapaciteta, Brčko predstavlja privredni i kulturni centar Bosanske Posavine. Brčko raspolaže plodnim oranicama i kvalifikovanom radnom snagom a budućnost Brčkog leži u razvoju moderne poljoprivredne ekonomije i lahke industrije, te razvoju lovnog, kongresnog i seoskog turizma.
Zbog veoma slabe ili gotovo nikakve arheološke obrade ovog područja, ne može se sasvim pouzdano govoriti od kada datiraju prva naselja na području Brčkog i okoline. No bez obzira na tu činjenicu, može se govoriti o kontinuitetu življenja na ovim prostorima, još od prahistorije, o čemu svjedoče slučajni nalazi predmeta iz bronzanog doba, kao i predmeta iz kasnijih perioda – antike i srednjeg vijeka.
Brčko – Istorijat
Početkom I stoljeća nove ere ove prostore osvajaju Rimljani, da bi nakon pada Zapadnog Rimskog Carstva (476.g.), ovi krajevi kratko vrijeme pripadali državama Istočnih Gota i Avara. U VI i VII stoljeću ove prostore postepeno naseljavaju slavenaska plemena tokom velike seobe naroda. Nešto više podataka o ovom kraju imamo iz kasnog srednjeg vijeka. Naime, Brčko se prvi puta spominje 1548. godine u okviru Srebreničke banovine osnovane po padu srednjovjekovne Bosne pod Osmanlijsku vlast 1463. godine. U ovu banovinu spadali su, osim Srebrenika još i gradovi: Tešanj, Soko, Barka i Waja. Barka je Brčko, dok za Waju nije pouzdano utvrđeno o kom se gradu radi. U početku je Srebreničkoj banovini (1465.-1474.) morao pripadati i Teočak, o obuhvatala je svakako i Gradačac.
Osmanlije 1520/21. godine zauzimaju teritorij Srebreničke banovine a time i područje Brčkog. Ovaj prostor će novom administrativnom i teritorijalnom podjelom u okviru Osmanskog carstva doći u sastav Zvorničkog sandžaka. U Osmanskim izvorima spominju se dva srednjovjekovna grada koje su Osmanlije zatekle na Savi i tu postavili svoje posade. To su Brčko i Novi kod Brezovog Polja. Brčko se od tada intenzivnije razvija kao naselje na ušću rječice Brke u Savu, a pripadalo je nahiji Koraj u Zvorničkom sandžaku.
Nakon što su Osmanlije završili osvajanja u Slavoniji i Srijemu, uspostavom komunikacijskih veza sa jedne na drugu obalu Save, započeo je življi promet između Bosne i Prekosavlja preko Brčkog i Novog. U navedenim tvrđavama radile su skele putem kojih se održavala veza sa Slavonijom i Sremom. Na njima se naplaćivala carina na robu. Sa otpočinjanjem proizvodnje soli u Tuzli i njenom prodajom na sjeveru u Slavoniji i Sremu, a otuda dalje u Austriju i zapadnu Evropu, Brčko postaje značajan tranzitini centar preko koga se vrši izvoz tuzlanske soli.
Sredinom XIX stoljeća, prema novoj administrativnoj podjeli, Brčko sa okolinom postalo je kotar, kome je od 1867. godine na čelu bio kajmakan, a do tada se zvao mudir. Brčanski kotar se tada prostirao na površini od oko 920 kvadratnih kilometara i u svom sastavu je imao 90 sela.
Septembra 1869. godine u Brčkom je uveden telegraf, pa je tako ovaj grad bio povezan modernim putem sa glavnim centrom Sarajevom. Godinu dana kasnije, 2. aprila 1870. godine Brčko je dobilo i svoju poštu. U to vrijeme brčanski trgovci imaju već dobru saradnju sa susjednom Austrijom, a preko nje i sa drugim evropskim zemljama. Kao posljedica jačanja i razvoja brčanske trgovine došlo je do premještanja austrijskog konzulata iz Tuzle u Brčko 1862. godine, kao i proširivanja parobrodarske linije Brčko-Beograd-Oršava-Golac, iste godine.
Od 1878. godine u novoj administrativnoj organizaciji i upravi Austrougarske monarhije, srez Brčko doživljava vidan društveno-ekonomski razvoj. Ukidanjem granica omogućeno je trgovačko uključivanje na cijelo austrougarsko tržište. Brčko se počinje modernije razvijati u pogledu urbanističko-arhitektonskih rješenja izgradnje grada. U Austrougarskom periodu otvoreno je osamnaest škola.
Gradska vijećnica u Brčkom sagrađena je 1892. godine. Zgrada bolnice završena je augusta 1886. godine, a hotel Posavinu sagradio je 1891. godine trgovac Alija Kučukalić. Septembra 1894. godine dovršena je izgradnja velikog mosta preko Save, koji je bio dug 775 metara. Tako je Brčko modernom željezničkom saobraćajnicom spojeno sa svijetom. Prvi voz 13. septembra 1894. godine dočekan je sa najvećim oduševljenjem. Krajem XIX stoljeća (1899.), Brčko je dobilo i električno osvjetljenje. Početkom XX st. u Brčkom je radilo pet hotela – Grand Posavina, Central, Orijent, K caru austrijskom i hotel Marije Kohov, kao i 6 banaka. U tom periodu Brčko je imalo i nekoliko etivaža za suhu šljivu, industriju špirita, dvije pilane, dvije ciglane itd.
Poslije Drugog svjetskog rata Brčko se intenzivno industrijalizira i urbanizira. Grade se novi urbani sadržaji – stambeni objekti, saobraćajnice, školske zgrade, zgrada fakulteta, bolnica. Primjetan je i značajan industrijski razvoj koji Brčko svrstava u red najrazvijenijih sredina u Bosni i Hercegovini: Interplet – tvornica tekstilne industrije koja je 1991. godine upošljavala 1870 radnika; modna konfekcija Mladost; fabrika namještaja Šipad u kojoj je radilo 1535 radnika; Bimeks – proizvodnja i prerada mesa; tvornica ulja i špirita Bimal; tvornica stočne hrane Posavka; tvornica za preradu voća Bosnaplod; tvornica akumulatora Tesla, itd.
Prema popisu stanovništva iz 1991. godine, općina Brčko je imala ukupno 59 naselja u kojima je živjelo 87.627 stanovnika na površini od 493 kvadratna kilometra, sa gustinom naseljenosti od 177,7 stanovnika na kilometar kvadratni.
Po odlukama Opšteg okvirnog sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini (parafiran u Dejtonu 21.11.1995., a potpisan u Parizu 15.12. 1995. god.), kojim je zaustavljen rat u Bosni i Hercegovini, sprovedena je međunarodna arbitraža o statusu područja općine Brčko. Međunarodni tribunal je donio konačnu odluku 5. marta 1999. godine, a 18. augusta iste godine je donesen Aneks ove odluke. Po nalogu supervizora za područje Brčkog 8. marta 2000. godine uspostavljen je Brčko distrikt Bosne i Hercegovine koji je obuhvatao cjelokupnu teritoriju općine Brčko u granicama od 1. januara 1991. godine.
Na osnovu konačne odluke Arbitražnog tribunala za oblast Brčko, 8. marta 2000. donijet je i Statut Brčko distrikta. Statut je omogućio uspostavljanje Brčko distrikta Bosne i Hercegovine, kao jedinstvene administrativne zajednice koja se nalazi pod ekskluzivnim suverenitetom Bosne i Hercegovine. Prema Statutu: Distrikt je jedinstvena administrativna jedinica lokalne samouprave pod suverenitetom Bosne i Hercegovine; Distrikt nema drugu zastavu i grb osim zastave i grba Bosne i Hercegovine; bosanski, hrvatski i srpski jezik te latinično i ćirilično pismo su u ravnopravnoj upotrebi za sve službene svrhe; Distrikt je demilitarizovan; Distrikt ima sopstvenu policiju, sudove i javno tužilaštvo.
Parlamentarna skupština Bosne i Hercegovine je na 49. Sjednici Zastupničkog doma, održanoj 25. marta 2009. godine, i na 27. sjednici Doma naroda, održanoj 26. marta 2009. godine, donijela Amandman I na ustav Bosne i Hercegovine, čime je Brčko distriktu osiguran ustavno-pravni status u okviru države Bosne i Hercegovine.
